ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Επαναλαμβάνει τους ίδιους ήχους.

Συχνά γουργουρίζει και δημιουργεί ευχάριστους ήχους.

Χρησιμοποιεί διαφορετικούς ήχους κλάματος για να εκφράσει διαφορετικές ανάγκες του.

Γελάει όταν του μιλούν.

Αναγνωρίζει φωνές οικείων προσώπων.

Εντοπίζει τους ήχους με το να στρέφει το κεφάλι του.

Ακούει όταν του μιλάνε.

Χρησιμοποιεί τα φωνήματα /μπ/, /π/ και /μ/ όταν βαβίζει.

Χρησιμοποιεί ήχους ή χειρονομίες για να εκφράζει τις ανάγκες του.

Απαντά σε απλές ερωτήσεις.

Γνωρίζει και απαντά στο όνομά του.

Μιμείται πολλούς ήχους από αυτούς που ακούει.

Αναγνωρίζει λέξεις που αναφέρονται σε οικεία αντικείμενα ( παπούτσια, χυμός κ.α.).

Βαβίζει (μουρμουρίζει) χρησιμοποιώντας μεγάλες ή μικρές ομάδες από ήχους της γλώσσας.

Χρησιμοποιεί μια μεγάλη ποικιλία από ήχους όταν βαβίζει.

Μιμείται μερικούς ήχους που χρησιμοποιούν οι ενήλικες καθώς και ρυθμικούς τόνους της ομιλίας των ενηλίκων.

Χρησιμοποιεί ήχους και όχι μόνο κλάμα για να τραβήξει την προσοχή.

Ακούει όταν του μιλούν.

Ξεκινά να μεταλλάσσει το βάβισμα σε παιδική ακατάληπτη ομιλία.

Χρησιμοποιεί συνειδητή ομιλία για πρώτη φορά.

Χρησιμοποιεί ουσιαστικά σχεδόν αποκλειστικά .

Το εκφραστικό του λεξιλόγιο αποτελείται από 1 έως 3 λέξεις.

Κατανοεί απλές εντολές.

Επαναλαμβάνει λέξεις ή και μικρές φράσεις που ακούει.

Χρησιμοποιεί για να επικοινωνήσει παιδική ακατάληπτη ομιλία.

Παραλείπει αρκετά σύμφωνα που βρίσκονται στην αρχή των λέξεων και σχεδόν όλα τα σύμφωνα που βρίσκονται στο τέλος των λέξεων.

Ακολουθεί απλές εντολές.

Αναγνωρίζει 1 έως 3 μέρη του σώματος.

Το λεξιλόγιο του αποτελείται από περίπου 20 λέξεις (οι περισσότερες είναι ουσιαστικά).

Συνδυάζει χειρονομίες και ήχους.

Φτιάχνει ερωτήσεις για τα περισσότερα αντικείμενα που επιθυμεί.

Χρησιμοποιεί πιο συχνά λέξεις, κι όχι ακατάληπτη παιδική ομιλία.

Το λεξιλόγιό του αποτελείται 100 περίπου λέξεις.

Αρχίσει να συνδυάζει ουσιαστικά με ρήματα.

Ξεκινά να χρησιμοποιεί αντωνυμίες.

Χρησιμοποιεί κατάλληλο ύφος στις ερωτήσεις.

Απαντά ερωτήσεις του τύπου ¨Τι είναι αυτό;¨.

Διασκεδάζει ακούγοντας μικρές ιστορίες.

Αναγνωρίζει πέντε μέρη του σώματος.

Ονοματίζει σωστά αρκετά αντικείμενα της καθημερινότητάς του.

Κατανοεί τη σημασία των ποσοτικών προσδιορισμών (ένα – πολλά).

Ονοματίζει τις ανάγκες της τουαλέτας (πριν, κατά την διάρκεια ή μετά).

Ζητά διάφορα αντικείμενα με το όνομά τους.

Δείχνει τις εικόνες σ’ ένα βιβλίο όταν τις ονομάζει.

Αναγνωρίζει αρκετά μέρη του σώματος.

Ακολουθεί απλές οδηγίες και απαντά απλές ερωτήσεις.

Διασκεδάζει με το να ακούει μικρές ιστορίες, τραγούδια και ποιήματα.

Χρησιμοποιεί ερωτήσεις με 1ή 2 λέξεις.

Χρησιμοποιεί προτάσεις με 3 ή 4 λέξεις.

Χρησιμοποιεί μερικές προθέσεις, άρθρα, τον πληθυντικό αριθμό, ρήματα σε παρελθοντικούς χρόνους.

Το λεξιλόγιο του αποτελείται περίπου από 50 – 250 λέξεις (αλματώδη ανάπτυξη κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου).

Χρησιμοποιεί τουλάχιστον 20 φωνήματα.

Κατανοεί την λειτουργία των αντικειμένων.

Κατανοεί διάφορα σημασίες (σταμάτα-ξεκίνα, μέσα-πάνω, μικρό-μεγάλο).

Ακολουθεί διπλή ή τριπλή εντολή.

Ρωτά και απαντά απλές ερωτήσεις (ποιος, τι, που, γιατί).

Συχνά ρωτά ερωτήσεις και απαιτεί απαντήσεις με λεπτομέρειες.

Παράγει απλές ρηματικές αναλογίες.

Χρησιμοποιεί το λόγο για να εκφράσει συναισθήματα.

Χρησιμοποιεί προτάσεις με 6 περίπου λέξεις.

Χρησιμοποιεί ουσιαστικά και ρήματα συχνότερα.

Μιλά για δυο γεγονότα σε χρονολογική σειρά ( π.χ. Πήγα στο σχολείο και μετά πήγα στη γιαγιά).

Το λεξιλόγιο του αποτελείται από περίπου 1500 λέξεις.

Αντιλαμβάνεται το παρελθόν και το μέλλον.

Χρησιμοποιεί γραμματικά σωστά προτάσεις, αν και κάποια λάθη εμφανίζονται ακόμα.

Όσον αφορά την άρθρωσή του, έχει κατακτήσει τα περισσότερα φωνήματα, εκτός από τα /ρ/, /σ/, /θ/.

Αντιλαμβάνεται την έννοια των αριθμών πάνω από το 3.

Συνεχίζει να κατανοεί έννοιες του χώρου.

Αναγνωρίζει 1 – 3 χρώματα.

Το αντιληπτό λεξιλόγιο αποτελείται από 2.800 ή και περισσότερες.

Μετρά μέχρι το 10 με τη σειρά.

Απαντάει ερωτήσεις που σχετίζονται με λειτουργίες.

Χρησιμοποιεί γραμματικά σωστά προτάσεις.

Το λεξιλόγιο του αποτελείται από 900 – 2000 λέξεις ή και περισσότερες.

Χρησιμοποιεί προτάσεις με 8 περίπου λέξεις.

Απαντά σε σύνθετες ερωτήσεις με δυο μέρη.

Ρωτά να μάθει για την σημασία των λέξεων.

Παράγει τα σύμφωνα με 90% ακρίβεια ( απουσιάζει από το φωνολογικό του σύστημα μόνο το /ρ/).

Ο λόγος είναι συνήθως κατανοητός στους ξένους.

Μιλά για τις εμπειρίες του στο σχολείο, στο σπίτι, σχετικά με του φίλους του κ.α..

Παρακολουθεί με προσοχή μια ιστορία και απαντά απλές ερωτήσεις σχετικά με αυτή.

Αναμεταδίδει μια μεγάλη ιστορία με ακρίβεια.

Χρησιμοποιεί κάποιους τύπους ανώμαλων πληθυντικών, κτητικές αντωνυμίες, μελλοντικούς χρόνους, αυτοπαθής αντωνυμίες και συγκριτικά μορφήματα στις προτάσεις.

Ονομάζει 6 βασικά χρώματα και 3 βασικά σχήματα

Ακολουθεί τις οδηγίες που δίνονται στην ομάδα

Ακολουθεί τριπλή εντολή

Απαντά σε τροπικές ερωτήσεις (πως;)

Απαντά προφορικά, χρησιμοποιώντας ολοκληρωμένες προτάσεις σε ερωτήσεις χαιρετισμού («γεια», «τι κάνεις»)

Χρησιμοποιεί στις προτάσεις του παρελθοντικούς και μελλοντικούς χρόνους σωστά

Χρησιμοποιεί συνδέσμους (και , αλλά, που, για να, κ.α.)

Το αντιληπτό λεξιλόγιο απαρτίζεται από περίπου 13.000 λέξεις

Ονοματίζει τα αντίθετα

Λέει με τη σειρά τις ημέρες της εβδομάδας

Μετρά μέχρι το 30

Το λεξιλόγιο έκφρασης εμπλουτίζεται συνεχώς με νέες λέξεις

Οι προτάσεις που χρησιμοποιεί αποτελούνται από 4-6 λέξεις

Μπερδεύει όταν μιλά κάποιους ήχους – φωνήματα περιστασιακά

Δίνει πληροφορίες και ρωτά προκειμένου να λυθούν απορίες που έχει

Χρησιμοποιεί προτάσεις οι οποίες εμπεριέχουν λεπτομέρειες

Αφηγείται ιστορίες με ακρίβεια

Τραγουδά ολόκληρα τραγούδια και αφηγείται παιδικά ποιήματα

Επικοινωνεί λεκτικά εύκολα τόσο με ενήλικες όσο και με τους συνομήλικους του

Χρησιμοποιεί στις προτάσεις του σωστή γραμματική τις περισσότερες φορές

Χαμογελά.

Γυρίζει μπρούμυτα από ανάσκελα και ανάσκελα από μπρούμυτα

Σηκώνει το κεφάλι και τους ώμους του όταν είναι γυρισμένο ανάποδα (μπρούμυτα).

Κάθεται χρησιμοποιώντας τα χέρια του για υποστήριξη.

Προσπαθεί να φθάσει αντικείμενα με το ένα χέρι αλλά συχνά αποτυγχάνει.

Δημιουργεί φούσκες με τα χείλη του.

Παρακολουθεί οπτικά ανθρώπους και αντικείμενα.

Παρακολουθεί τα χέρια του.

Έρπεται με το στομάχι.Στέκεται ή προχωρά με βοήθεια.

Προσπαθεί να φάει μόνο του με κουτάλι.

Σηκώνεται μόνο του σε μια καθιστή θέση.

Προσπαθεί να μιμείται χειρονομίες.

Χρησιμοποιεί ομαλές και συνεχόμενες προσπάθειες για να αρπάξει αντικείμενα.

Κάθεται χωρίς υποστήριξη.

Πίνει νερό από κυπελλάκι.

Προσπαθεί να στηριχτεί από τα έπιπλα.

Κρατάει το μπιμπερό του.

Παίζει μπάλα μαζί με κάποιον άλλον.

Διασκεδάζει με παιχνίδια του τύπου «κούκου!» «τσα»!

Χρησιμοποιεί έναν πρωτόγονο πιάσιμο για να γράψει, και προτιμάει να ”χτυπά” τον μαρκαδόρο στο χαρτί , παρά να γράφει

Συνεργάζεται κατά τη διαδικασία του ντυσίματος, απλώνει το πόδι του για να φορέσει το παπούτσι και τοποθετεί τα χέρια του μέσα στα μανίκια.

Τρέχει αλλά πέφτει συχνά.

Δείχνει αντικείμενα που αναγνωρίζει.

Μιμείται διάφορες χειρονομίες.

Βγάζει κάποια από τα ρούχα του (π.χ. καπέλο, κάλτσες).

Προσπαθεί να ανεβάσει και να κατεβάσει το φερμουάρ.

Προχωρά χωρίς βοήθεια.

Προχωρά λοξά με το πλάι και προς τα πίσω.

Χρησιμοποιεί παιχνίδια τα οποία χρειάζεται να τα τραβήξει.

Περνά χάντρες σε σκοινί.

Διασκεδάζει παίζοντας με πηλό και πλαστελίνη.

Παίρνει αντικείμενα από το πάτωμα χωρίς να πέφτει.

Στέκεται όρθιο πατώντας και στις δυο φτέρνες.

Ανεβαίνει και κατεβαίνει σκάλες με βοήθεια.

Σκαρφαλώνει και στέκεται στην καρέκλα.

Περιστρέφει το κεφάλι του ενώ περπατά.

Καταφέρνει να βάλει το κλειδί μέσα στην κλειδαριά.

Στέκεται στο ένα πόδι με βοήθεια.

Κάθεται σε παιδική καρέκλα.

Κατασκευάζει έναν πύργο με 3 τουβλάκια.

Αρχίζει να αναπτύσσεται ο ρυθμός.

Ανεβαίνει και κατεβαίνει σκάλες χωρίς βοήθεια.

Πηδά στο πάτωμα με τα δυο του πόδια.

Ισορροπεί στο ένα το πόδι για ένα δευτερόλεπτο.

Περπατά στις μύτες των ποδιών.

Γυρίζει τις σελίδες των βιβλίων μια προς μια ή 2- 3 μαζί την ίδια στιγμή.

Διπλώνει το χαρτί στο μισό με μίμηση.

Κατασκευάζει έναν πύργο με τουβλάκια.

Γράφει βιαστικά (ορνιθοσκαλίσματα).

Ζωγραφίζει με ολόκληρες κινήσεις του χεριού.

Βαδίζει και περιστρέφει το σώμα του ενώ πετά διάφορα αντικείμενα.

Πίνει νερό από μεγάλο ποτήρι με το ένα χέρι.

Μασά το φαγητό.

Βγάζει τα ρούχα του.

Κλωτσά την μπάλα μπροστά.

Γυρίζει τις σελίδες του βιβλίου μια προς μια.

Μαθαίνει να χρησιμοποιεί ψαλίδι.

Τρέχει και παίζει παιχνίδια δράσης .

Σηκώνεται από την στάση ‘οκλαδόν’.

Ισορροπεί και περπατά με τα δάχτυλα των ποδιών.

Μπορεί να ξεκουμπώνει τα κουμπιά αλλά δεν μπορεί να τα κουμπώνει.

Κρατά τις μπογιές με τον αντίχειρα και τα δάχτυλα, κι όχι με την γροθιά.

Χρησιμοποιεί το ένα χέρι συχνότερα προκειμένου να εκτελέσει τις περισσότερες πράξεις.

Σχεδιάζει ένα τετράγωνο, αντιγράφει έναν κύκλο και μιμείται οριζόντιες κινήσεις.

Βάζει μόνο του τα παπούτσια του, αλλά τις περισσότερες φορές σε λάθος πόδι.

Μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα τρίκυκλο (ποδήλατο).

Κατασκευάζει πύργο με 9 τουβλάκια.

Εναλλάσσει τα βήματα καθώς ανεβοκατεβαίνει τις σκάλες.

Χρησιμοποιεί το κουτάλι για να φάει χωρίς να του χύνεται το φαγητό κάτω.

Ανοίγει την πόρτα περιστρέφοντας το πόμολο.

Τρέχει γύρω από εμπόδια.

Σπρώχνει, τραβά και οδηγεί παιχνίδια με τιμόνι.

Πηδά πάνω από αντικείμενα που έχουν ύψος 6 ιντσες και προσγειώνεται και με τα δυο πόδια μαζί.

Πετά την μπάλα προς μια ορισμένη κατεύθυνση.

Ισορροπεί στο ένα του πόδι για 5 δευτερόλεπτα.

Σερβίρει νερό από μια κανάτα.

Απλώνει διάφορες ουσίες με το μαχαίρι.

Χρησιμοποιεί την τουαλέτα όντας πλέον ανεξάρτητος.

Χορεύει ανάλαφρα ακούγοντας μουσική.

Πηδά με το ένα πόδι.

Περπατά πάνω σε μια γραμμή.

Χρησιμοποιεί τα πόδια με μεγαλύτερη δύναμη, ευκολία και άνεση.

Πιάνεται χρησιμοποιώντας τη γροθιά και τα μεσαίο δάχτυλο.

Κρατά το χαρτί με το χέρι του καθώς γράφει.

Σχεδιάζει κύκλους, σταυρούς και σχέδια με το σχήμα του διαμαντιού.

Κατεβαίνει τις σκάλες χωρίς βοήθεια.

Μεταφέρει μια κούπα με νερό χωρίς να χυθεί.

Διασκεδάζει με το να κόβει και να κολλά.

Περπατά προς τα πίσω .

Κάνει τούμπες.

Κόβει πάνω σε μια γραμμή με το ψαλίδι.

Γνωρίζει να γράφει τα περισσότερα από τα κεφαλαία γράμματα.

Κόβει το φαγητό με το μαχαίρι.

Δένει τα κορδόνια από τα παπούτσια.

Φτιάχνει σύνθετες κατασκευές με τουβλάκια.

Κυλά χαριτωμένα ένα πατίνι, χοροπηδά, πηδά ένα σχοινάκι και κάνει ποδήλατο.

Χρησιμοποιεί με ευχέρεια μικροσκοπικά εργαλεία.

Κουμπώνει τα ρούχα, πλένει τα πρόσωπο του και take away τα παιχνίδια.

Φθάνει και πιάνει αντικείμενα με μια συνεχόμενη κίνηση.

Πιάνει την μπάλα με τα χέρια του (όταν του την πετάξουν).

Φτιάχνει ακριβή σημάδια με τις μπογιές.

Διασκεδάζει με σκληρές δραστηριότητες όπως το τρέξιμο, το χοροπηδητό, οι κούρσες ταχύτητας, η γυμναστική και το κυνηγητό.

Εμφανίζει μειωμένο ενδιαφέρον για το γράψιμο και το σχέδιο.

Σχεδιάζει ευδιάκριτα έναν άνθρωπο, ένα σπίτι και ένα δέντρο.

Χρησιμοποιεί γράψιμο παρόμοιο με εκείνο τον ενηλίκων, αλλά συνήθως είναι πιο αργό .

Τρέχει ελαφρά στα δάχτυλα των ποδιών.

Κόβει απλά σχήματα.

Χρωματίζει μέσα στις γραμμές χωρίς τα χρώματα να βγαίνουν έξω από αυτές.

Παρουσιάζει εδραιωμένη πλευρίωση του αριστερού ή του δεξιού χεριού.

Ντύνεται εντελώς μόνο του.

Βουρτσίζει τα δόντια του χωρίς καμία βοήθεια.

Δείχνει την αγάπη του με αγκαλίτσες και φιλάκια

Είναι φιλικό, λέει «γεια»

Συνήθως είναι υπάκουο

Μοιράζεται τα παιχνίδια του

Αρχίζει να αποκτά υπομονή

Μπορεί να μείνει μόνο του για μικρό διάστημα σε ασφαλές περιβάλλον

Όταν του το ζητήσετε τακτοποιεί τα παιχνίδια του

Παίζει παράλληλα με άλλα παιδιά

Έχει διαρκείς εναλλαγές της συναισθηματικής του κατάστασης

Παρουσιάζει εντάσεις και βίαιη συμπεριφορά απένταντι σε συνομηλίκους

Παίζει με απλά παζλ

Παίζει μαζί με άλλα παιδιά της ηλικίας του

«Βοηθάει» σε απλές δουλειές

Παίζει παιχνίδια μίμησης π.χ. «μιλάει» στο παιδικό τηλεφωνάκι

Είναι τρυφερό με τους γονείς του

Ζητάει συγνώμη

Παίζει με περίπλοκα παιχνίδια

Ξεφυλλίζει βιβλία

Το παιχνίδι του διαρκεί περισσότερη ώρα

Η φαντασία του είναι πολύ ανεπτυγμένη και την χρησιμοποιεί στο παιχνίδι

Μπορεί να πει την ιστορία με ερωτήσεις

Παίζει με σύνθετα παζλ

Το κάθε παιδί έχει τους δικούς του χρόνους.

Μην απαιτείτε από το παιδί σας ικανότητες που δεν είναι της ηλικίας του. Αν δείτε ότι είναι ένα προχωρημένο παιδί δοκιμάστε αυτό που θέλετε αλλά ελέγξτε πως επιδρά αυτό στο παιδί (του αρέσει, νιώθει πιεσμένο κ.α.)

Μην συγκρίνετε το παιδί σας με άλλα παιδιά και κυρίως μπροστά του. Αν έχετε αμφιβολίες ρωτήστε τους ειδικούς (δασκάλους, γιατρούς, ψυχολόγους κ.α.) να σας πουν αν είναι κάτι της ηλικίας του και αν ναι αν πρέπει να κάνετε κάτι γι αυτό.

Στην περίπτωση που το παιδί σας δεν έχει κατακτήσει κάτι στην ηλικία του μην πανικοβληθείτε και μην τον πιέσεται. Ρωτήστε το σχολείο του και παρατηρήστε την συμπεριφορά του. Αν έχει μεγάλη διαφορά με τα παιδιά της ηλικίας του απευθυνθείτε σε ειδικό για αξιολόγηση.